Có thể nói, sapphire chính là món quà quý giá nhất mà tạo hóa ưu ái ban tặng cho tiểu bang Montana nói chung và quận Judith Basin, nơi cư ngụ của mỏ Yogo Gulch, nói riêng. Sở hữu ánh sắc xanh vương giả cùng độ trong tự nhiên khó sánh bì, sapphire Yogo là lựa chọn hàng đầu của nhiều nhà thiết kế trang sức tinh tế đang âm thầm dệt nên giấc mơ ngọt ngào: đưa loại ngọc này vượt biên giới Hoa Kỳ để đến với công chúng quốc tế.
G
iới mộ điệu trang sức ngoài Hoa Kỳ có thể hãy còn xa lạ với sapphire Yogo, nhưng nét đẹp đặc trưng mà tạo hóa ban cho chúng đã làm xiêu lòng người tiêu dùng nội địa trong hơn một thế kỷ, dần phổ biến nhờ sở thích đặc biệt riêng dành các loại đá quý của Tiffany & Co. Vào buổi bình minh của thế kỷ 20, nhà thiết kế nổi tiếng đến từ thương hiệu trang sức nổi tiếng này, Paulding Farnham, khai sinh series trâm cài hoa, bao gồm tạo vật hình nhành hoa diên vĩ điểm xuyết tổ hợp sapphire Yogo lộng lẫy do nhà địa chất học kiêm nhà đá quý nổi tiếng George Frederick Kunz lựa chọn. Sau màn xuất hiện tại Paris Exposition Universelle vào năm 1900 nhằm ngợi ca sự giàu có về khoáng sản của Hoa Kỳ, tuyệt phẩm được trưng bày trong không gian Bảo tàng Nghệ thuật Walters ở Baltimore, vô tình trở thành đại diện cho tiêu chuẩn sapphire Yogo cùng ‘người chị em họ’, sapphire Montana.
Rạng rỡ màu xanh đặc sắc dưới ánh sáng trời, những viên đá quý bắt nguồn từ mỏ Yogo Gulch thuộc quận Judith Basin, được phát hiện vào những năm 1800 trong cơn sốt vàng thời bấy giờ. Khi đó, tập đoàn khai thác mỏ Anh quốc điều hành rãnh đá núi lửa Yogo Gulch được cho là đã thu về hơn 18 triệu carat, và phần lớn trong số đó dùng tô điểm nhẫn đính hôn cùng trang sức cô dâu. Quyền sở hữu thay đổi qua nhiều thập kỷ, đồng thời hoạt động khai thác cũng bị đình trệ vào những năm 1980 khi công ty đang trong quá trình thương thuyết mua mỏ bất ngờ nộp đơn xin phá sản.
Mặc dù vậy, giấc mơ vẫn tiếp tục. Các nhà địa chất cùng đá quý say mê nét lãng mạn thuộc về những viên ngọc này âm thầm nuôi dưỡng hy vọng tái khởi động quá trình sản xuất. Vào năm 2019, vị doanh nhân đam mê khai thác mỏ – địa chất, Jay Edington, cùng các con trai Jerod và Ryan, đã ký một thỏa thuận khám phá, phát triển đồng thời bày tỏ mong muốn mua mỏ Yogo lịch sử. Họ quyết định thành lập Yogold USA Corporation, tái kích hoạt khai thác mỏ đồng thời mở cơ sở cắt riêng phục vụ sản xuất, tiếp thị sapphire tự nhiên.
Giờ đây, sắc xanh hoa thanh cúc, bên cạnh tím violet và purple đang dần nổi lên, gây hứng thú cho cả các nhà thiết kế lẫn người tiêu dùng. Jerod Edington, chủ tịch Yogold, tiết lộ: “Công ty hiện đang trong giai đoạn một của quá trình sản xuất, và mọi thứ chúng tôi khai thác, cắt đều bán nhanh chóng ở bang Montana. Dựa trên cơ sở này, chúng tôi ấp ủ kế hoạch khai thác ba giai đoạn để mở rộng có kiểm soát và trật tự, dự kiến hoàn thành trong vòng 5 năm tới. Việc khai thác sẽ được quyết định bởi nhu cầu người tiêu dùng”.
Có rất nhiều vùng ở Montana sản xuất sapphire, nhưng chúng là loại mà nhiều nhà khai thác khoáng sản gọi là sapphire bồi tích – không bị vỡ ra khỏi đá mẹ và bị cuốn trôi theo dòng nước, do đó chủ yếu hiện hữu ở vùng đồng bằng lũ lụt. Natasha Braunwart, giám đốc thương hiệu kiêm CSR tại Columbia Gem House ngụ Washington, giải thích: “Chúng chủ yếu có kích thước nhỏ cùng nhiều màu sắc khác nhau, như xanh mòng két, xanh lục, vàng, cam và hai màu”. Cô đồng thời khẳng định rằng sapphire Yogo cũng là sapphire Montana, nhưng không phải tất cả sapphire Montana đều có thể gắn ‘thương hiệu’ Yogo.
Tình yêu trong trái tim Jerod và Yogold dành cho sapphire Yogo cứ lớn dần lên, không chỉ vì màu sắc tự nhiên. Việc phát hiện ra một số viên đá thô có trọng lượng lớn hơn, nhiều viên dao động chừng 5 đến 7 carat và một vài viên 8 carat, cũng trở thành lý do để họ ăn mừng. Sau quá trình mài bóng, chúng nặng tầm 2 hoặc 3 carat. Nhưng, Jerod nhanh chóng bổ sung rằng hầu hết vẫn dưới 1 carat. Phần thô trải qua quy trình cắt độc quyền tại công ty đối tác của Yogold ở Colombo, Sri Lanka dưới sự giám sát của chuyên gia cắt, Amitha Gamage. Vị này hào hứng: “Đây là dự án phi thường, và chúng tôi được truyền cảm hứng rất nhiều để làm việc với màu xanh hoa thanh cúc tự nhiên. Việc sản xuất chủ yếu ở các kích thước được hiệu chỉnh chuẩn xác với chất đánh bóng từ 2 đến 5mm, để tạo thành các món trang sức nạm nhiều sapphire nhất có thể. Tròn chính là giác cắt chính, bên cạnh giác cắt princess và một số hình oval, tùy thuộc vào yêu cầu khách hàng”.
Thợ mài bắt đầu tạo ra những đường cắt tưởng tượng bên cạnh một số hình khắc để đáp ứng yêu cầu của nhà thiết kế. Jerod cho biết hiện tại tất cả sản phẩm đánh bóng được bán ở Montana: “Nhu cầu ở Montana rất cao và chúng tôi hiện đang làm việc để đáp ứng các đơn đặt hàng thường trực từ các nhà kim hoàn bán lẻ cao cấp. Khi sản lượng tăng dần, một kế hoạch định hình nên thương hiệu sapphire ‘Yogo’ để người tiêu dùng trên khắp thế giới cũng có thể trải nghiệm chúng, cũng nhen nhóm”. Được biết, hai cố vấn dạn dày kinh nghiệm đang nỗ lực làm việc dựa trên chiến lược xây dựng thương hiệu, một cho Hoa Kỳ và một cho thị trường quốc tế rộng lớn hơn. Nếu, những nỗ lực của họ thành công, theo thời gian, những viên sapphire ‘Yogo’ có thể khai mở đường vào trái tim cũng như tủ đựng trang sức của giới mộ điệu toàn cầu, khởi đầu mối tình lãng mạn mới với loại đá quý đầy khát vọng.
