AI & WATCHMAKING
Đi Tìm Ranh Giới Sáng Tạo Đồng Hồ

Trong thời gian vừa qua, sự phát triển như vũ bão của AI đã tác động sâu sắc đến nghệ thuật và thiết kế, buộc những nghệ nhân thủ công và các chuyên gia trong ngành cân nhắc kỹ về vai trò và sự khéo léo của đôi bàn tay con người trong quá trình tạo ra những vật phẩm xa hoa đắt đỏ. Ngành công nghiệp đồng hồ cũng không đứng ngoài làn sóng ấy, và các thương hiệu dường như còn đang đắn đo rất nhiều trước khi để AI can thiệp vào quá trình sáng tạo vốn đóng vai trò cốt lõi tạo nên sự thành công của họ.

T

Trên thực tế, ngành chế tác đồng hồ xa xỉ thời hiện đại đã được công nghiệp hóa cao độ, với hầu hết các bộ phận được gia công bằng công cụ phay điều khiển bằng máy tính và nhiều mẫu đồng hồ thậm chí còn được lắp ráp với sự hỗ trợ của robot. Nhưng ngay cả sau sự ra đời của thiết kế có sự hỗ trợ của máy tính cách đây một phần tư thế kỷ, quá trình sáng tạo vẫn được thúc đẩy bởi trí tưởng tượng của con người. Có thể nói, ngành công nghiệp này đã dựa vào danh tiếng của những nhà sáng tạo như Gérald Genta, nghệ sỹ và nhà thiết kế người Thụy Sỹ – người vào những năm 1970 đã tạo ra những tác phẩm như Royal Oak của Audemars Piguet và Nautilus của Patek Philippe, hai mẫu đồng hồ đã trở thành chuẩn mực cho nhiều loại đồng hồ xa xỉ ngày nay.

Một trong những nhân vật nổi tiếng và được đánh giá cao nhất trong làng thiết kế đồng hồ đương đại đã không đánh giá cao tiềm năng của AI chính là Fabrizio Buonamassa Stigliani, Giám đốc điều hành sáng tạo sản phẩm của Bulgari và là người tạo ra mẫu Octo Finissimo từng đoạt nhiều giải thưởng. Ông cho biết: “AI chỉ là một công cụ khác mà chúng tôi sẽ sử dụng để trực quan hóa mọi thứ. Sang trọng có nghĩa là savoir-faire, và phải được làm bằng tay. Ngay cả khi sử dụng AI, sản phẩm phải được hoàn thành bằng bàn tay con người.”

Những tiến bộ nhanh chóng trong phần mềm chuyển văn bản thành hình ảnh AI, chẳng hạn như Dall-E (được tạo ra bởi OpenAI, phòng thí nghiệm nghiên cứu trí tuệ nhân tạo có trụ sở tại Hoa Kỳ đằng sau ChatGPT), Midjourney và hệ thống nguồn mở Stable Diffusion from Stability AI; đã tạo điều kiện để bất kỳ ai cũng có thể tạo ra các thiết kế đồng hồ của riêng mình, chỉ bằng điện thoại thông minh và một vài câu lệnh.

Shelley Niu, nhà thiết kế cấp cao tại Stability AI, cho biết: “Ứng dụng các mô hình hình ảnh như Stable Diffusion XL có tiềm năng to lớn để tạo ra cách mạng hóa trong không gian thiết kế và sáng tạo. Những mô hình này cung cấp cho các nhà thiết kế một bộ công cụ vô giá để đẩy nhanh quá trình lên ý tưởng và ra quyết định, đồng thời giải mã những lĩnh vực sáng tạo chưa được khám phá. Bạn có thể hình dung chúng như là một người có thể tạo ra ý tưởng 24/7”.

Tuy nhiên, rất ít thương hiệu đồng hồ xa xỉ lâu đời sẵn sàng thảo luận về chủ đề liệu rằng họ có đang thử nghiệm giải pháp AI hay không. Ví dụ, Richemont đứng sau các thương hiệu như Cartier, Jaeger-LeCoultre và Vacheron Constantin, đã thẳng thừng từ chối bình luận về vai trò của AI trong hoạt động kinh doanh của mình.

Thay vào đó, sứ mệnh dẫn dắt được đặt vào tay các thương hiệu trẻ, độc lập, có nhiều ý tưởng dị biệt. George Bamford, người sáng lập và chủ sở hữu của Bamford Watch Department và công ty đồng hồ Bamford London có trụ sở tại London, cho biết Bamford đã sử dụng Midjourney được khoảng một năm nhưng chưa ứng dụng vào các thiết kế đồng hồ hoàn thiện. Ông mô tả: “Tôi sử dụng Midjourney để đưa ra phần mô tả những gì tôi muốn, và nó trả về vô số ý tưởng đáng để tham khảo giúp cho nhóm của tôi có bàn đạp để tiến lên. Công cụ này thực sự đã giúp tôi tiết kiệm thời gian”. Bamford cho biết ông cũng sử dụng AI để phát triển phần hình ảnh phục vụ cho chiến dịch ra mắt đồng hồ.

Một số thương hiệu khác đưa ra so sánh sự xuất hiện của thiết kế đồng hồ do AI tạo ra với các trào lưu kỹ thuật số từng xuất hiện, chẳng hạn như các token không thể thay thế. Chỉ hai năm trước, nhiều công ty thử nghiệm công nghệ NFT vì tin rằng một thị trường sưu tập mới có thể sắp xuất hiện. Nhưng điều này đã không bao giờ thành hiện thực.

Nhưng một trong những nhà bán lẻ đồng hồ xa xỉ lớn nhất thế giới tin rằng người tiêu dùng sẽ đón nhận các thiết kế đồng hồ do AI tạo ra khi chúng xuất hiện trên thị trường. Hind Seddiqi, Giám đốc tiếp thị và truyền thông của nhà bán lẻ Trung Đông Seddiqi Holding cho biết: “Với niềm đam mê dành cho đồng hồ, chúng tôi chắc chắn những chiếc đồng hồ được thiết kế bằng AI sẽ thu hút khách hàng”.

William Massena, người sáng lập Massena LAB, công ty thiết kế đồng hồ phiên bản giới hạn hợp tác với các nhà sản xuất đồng hồ độc lập, cho biết ngay cả khi không thể nhìn thấy tương lai cho những chiếc đồng hồ do AI thiết kế, những người sáng tạo vẫn sẽ tìm ra cách sử dụng công nghệ này để cập nhật thêm xu hướng về màu sắc, hình dạng và chi tiết.

Một chuyên gia kỳ cựu trong ngành tin rằng khi công nghệ ngày càng được hoàn thiện, AI có thể được sử dụng để thiết kế những chiếc đồng hồ xa xỉ mà không ai để ý. Oliver Müller, người sáng lập công ty tư vấn đồng hồ Thụy Sỹ LuxeConsult cho biết: “Thiết kế cơ bản của 99% đồng hồ chỉ là sự sửa đổi của các mẫu cũ. Về cơ bản, thiết kế một chiếc đồng hồ là một hộp Lego nơi bạn điều chỉnh các phiên bản hiện có cho phù hợp với thông số kỹ thuật của mình. Vẫn có những trường hợp ngoại lệ, nhưng không có nhiều thiết kế đột phá”.