Giống như thời trang, nghệ thuật và kiến trúc, thiết kế đồng hồ không ngừng chuyển mình theo từng nhịp đập văn hóa. Từ sự xa hoa của Art Deco đến tinh thần phiêu lưu của đồng hồ lặn, mỗi thập kỷ lại mang đến một ngôn ngữ thiết kế mới, phản ánh khát vọng và tinh thần của thời đại. Trong hành trình ấy, đồng hồ không chỉ là công cụ đo đếm thời gian mà là một tuyên ngôn thẩm mỹ, một di sản cơ khí, và đôi khi, là một tiếng thì thầm rất khẽ của lịch sử trước những biến động xã hội khôn lường.
1930S: ART DECO VÀ GIẤC MỘNG HÌNH KHỐI
S
au những năm tháng rối ren đầu thế kỷ, thập niên 1930 là giai đoạn lên ngôi của phong cách Art Deco – nơi hình học, đường nét cứng cáp và sự cân đối được tôn vinh tuyệt đối. Những mẫu đồng hồ thời kỳ này như Cartier Tank Cintrée hay Jaeger-LeCoultre Reverso mang trên mình những đường vát mạnh mẽ, mặt số hình chữ nhật, vạch chỉ giờ tối giản – tất cả như một khối điêu khắc gọn gàng trên cổ tay. Thiết kế không rườm rà, nhưng giàu khí chất. Cũng trong thời kỳ này, đồng hồ nữ bắt đầu chuyển mình từ món đồ trang sức sang biểu tượng cá tính. Những chiếc Patek Philippe hay Vacheron Constantin dành cho phái đẹp xuất hiện với mặt số xà cừ, dây đeo satin, viền kim cương – vừa nữ tính, vừa hiện đại một cách duyên dáng.
1940S: CHỨC NĂNG LÊN NGÔI GIỮA KHÓI LỬA CHIẾN TRANH
Thập niên 1940 chắc chắn không phải là thời kỳ của sự xa hoa. Trong bối cảnh Thế chiến II, thiết kế đồng hồ trở nên thực dụng hơn bao giờ hết: phục vụ nhu cầu quân sự, chính xác, và dễ đọc. Những mẫu A-11 do Elgin, Waltham và Bulova sản xuất cho Không lực Hoa Kỳ đã trở thành nguyên mẫu của đồng hồ dã chiến. Mặt số màu đen, vạch dạ quang rõ ràng, dây vải NATO, v.v… mọi chi tiết đều hướng tới hiệu quả sử dụng cao nhất trong điều kiện khắc nghiệt. Tuy nhiên, cũng trong chính sự khắc khổ đó mà tinh thần chế tác vẫn không hề phai nhạt. IWC Big Pilot 52 T.S.C., với mặt số lớn để dễ đọc khi đeo găng tay, và bộ máy chống từ trường mạnh mẽ, là minh chứng sống động cho sự hòa quyện giữa kỹ thuật và thiết kế mang tính biểu tượng.
1950S: KỶ NGUYÊN CỦA ĐỒNG HỒ LẶN
Sau chiến tranh, thế giới bước vào thời kỳ thám hiểm và khôi phục: giai đoạn hoàn kim để đồng hồ lặn phát huy mọi ưu thế của mình. Năm 1953, Rolex Submariner ra đời, tiếp theo là Blancpain Fifty Fathoms, trở thành những cột mốc đầu tiên trong lịch sử đồng hồ chống nước. Thiết kế đặc trưng với viền bezel xoay một chiều, mặt số dạ quang cỡ lớn và vỏ thép không gỉ đã trở thành tiêu chuẩn cho các mẫu đồng hồ lặn đến tận ngày nay. Bên cạnh đó, Omega Seamaster 300 với kiểu dáng mạnh mẽ nhưng vẫn thanh lịch, thể hiện rõ xu hướng kết hợp giữa chức năng kỹ thuật và thẩm mỹ cổ điển. Đây cũng là giai đoạn mà những mẫu đồng hồ thể thao lần đầu bước vào thế giới thời trang hàng ngày, không còn giới hạn trong môi trường chuyên biệt.
1960S: SỰ BÙNG NỔ CỦA MÀU SẮC
Thập niên 60 chứng kiến một cuộc nổi loạn thẩm mỹ: nơi màu sắc, hình khối và sự phá cách len lỏi vào từng thiết kế. Đồng hồ không còn là món phụ kiện im lặng mà trở thành tiếng nói cá nhân. Heuer Carrera với mặt số tối giản, vỏ mỏng và dây đeo thể thao trở thành vị đại sứ nổi bật nhất trong thời đại của đua xe và nhạc rock. Trong khi đó, Omega Speedmaster – chiếc đồng hồ đầu tiên lên Mặt Trăng cùng phi hành gia Neil Armstrong – không chỉ là thành tựu khoa học, mà còn là một biểu tượng văn hóa đại chúng. Từng nút bấm chronograph, từng khía vỏ thép đều chứa đựng giấc mơ chinh phục không gian của cả một thời đại.
1970S: THIẾT KẾ “CÔNG NGHIỆP HÓA”
Cuộc khủng hoảng thạch anh không làm thui chột cảm hứng thiết kế mà còn tạo đà cho một kỷ nguyên mới: đồng hồ thép sang trọng. Năm 1972, Audemars Piguet Royal Oak do Gérald Genta thiết kế đã định nghĩa lại đồng hồ cao cấp với vỏ bát giác, vít lộ và dây thép tích hợp. Ngay sau đó là Patek Philippe Nautilus, mẫu đồng hồ thể thao vẫn giữ được dáng vẻ thanh lịch đẳng cấp. Đồng hồ trong thập niên này cũng dũng cảm thử nghiệm hình khối lạ: oval, tonneau, chữ nhật, lục giác – tất cả như một cuộc chơi hình học. Phong cách “industrial chic” với đường nét mạnh, mặt số rộng, dây kim loại bản lớn chính là tuyên ngôn của thập kỷ này.
1980S: CÔNG NGHỆ ĐIỆN TỬ LÊN NGÔI
Thập niên 80 đánh dấu sự lên ngôi của đồng hồ điện tử và kỹ thuật số. Casio G-Shock, với khả năng chống va đập gần như tuyệt đối, trở thành biểu tượng mới cho thế hệ trẻ. Mặt khác, đồng hồ cơ cao cấp không biến mất mà chỉ chuyển mình, khoác lên lớp áo “power dressing” – nơi Rolex Day-Date vàng khối trên cổ tay của các nhà lãnh đạo trở thành biểu tượng cho sự quyền lực. Đây cũng là thời kỳ đồng hồ bắt đầu được định hình như một tuyên ngôn phong cách sống, nơi mỗi thương hiệu kể một câu chuyện riêng, không chỉ xoay quanh cơ chế mà còn cả lối sống mà nó đại diện.
1990S ĐẾN NAY: HỒI SINH, CÁ NHÂN HÓA VÀ SỰ TRỞ LẠI CỦA THỦ CÔNG
Bước sang thập niên cuối thế kỷ 20 và đầu thế kỷ 21, thế giới đồng hồ chứng kiến sự hồi sinh của những giá trị cổ điển. Các thương hiệu độc lập như F.P. Journe, Laurent Ferrier hay Philippe Dufour bắt đầu tạo nên làn sóng mới, tập trung vào thủ công truyền thống, cơ chế phức tạp và sự tinh tế tuyệt đối trong hoàn thiện. Trong khi đó, các “ông lớn” như Cartier, Breguet hay Jaeger-LeCoultre “khai quật” lại những thiết kế lịch sử và tái hiện chúng với công nghệ hiện đại cùng độ hoàn thiện cao hơn bao giờ hết. Các bộ sưu tập lấy cảm hứng vintage tràn ngập thị trường, chinh phục cả những khách hàng trẻ tuổi tựa như lời nhắc nhở về một vòng lặp bất tận của thời gian, nơi mà sẽ chẳng có thiết kế nào bị bỏ lại phía sau.
