Métiers d’art theo nghĩa đen có nghĩa là nghệ thuật và thủ công. Tuy nhiên, trong ngành chế tác đồng hồ, nó có nghĩa là nghệ thuật đã được hồi sinh và giới thiệu lại, thông qua những chiếc đồng hồ phiên bản giới hạn hoặc đặt riêng. Luôn là giấc mơ của những nhà sưu tầm, rất hiếm có ai cưỡng lại nổi sức hấp dẫn của những cỗ máy thời gian được trang trí bằng tranh tiểu họa, đính lông vũ hay chạm, khảm gỗ, điều đó dẫn đến việc số lượng các thương hiệu dấn thân vào chế tác Métiers d’Art ngày càng tăng. Tuy nhiên, một vài nhận định cho rằng dường như đang có quá nhiều đồng hồ Métiers d’Art trên thị trường, dẫn đến vị thế độc tôn của chúng bị suy giảm đáng kể.
KHI NHỮNG KỸ THUẬT CAO CẤP ĐƯỢC PHỔ BIẾN RỘNG RÃI
T
rong một thời gian rất dài, nghệ thuật Métiers d’Art dường như đã không còn xuất hiện trong ngành chế tạo đồng hồ và Vacheron Constantin được ghi nhận như người anh hùng đã có công hồi sinh những kỹ nghệ thất truyền này khi ra mắt dòng đồng hồ phiên bản giới hạn ‘Masks’. Bên cạnh đó Ulysse Nardin cũng là “công thần” trong việc khôi phục lại hoạt động sản xuất men thủ công nhờ vào những nỗ lực của ngài Rolf Schnyder quá cố.
Christian Selmoni, Giám đốc Phong cách và Di sản của Vacheron Constantin, tin rằng việc tìm về nguồn cội cũng như quan tâm đến Métiers d’Art là xu hướng phát triển tự nhiên của ngành chế tác đồng hồ. “Kể từ những năm 90 sau sự bùng nổ trở lại của mảng chế tác đồng hồ cơ, nhiều thương hiệu đã tập trung nỗ lực vào việc chế tạo đồng hồ ‘kỹ thuật’, tức là những chiếc đồng hồ có chức năng phức tạp và các chức năng bổ sung. Sau đó, khoảng tám hoặc mười năm trước, nghề thủ công trang trí truyền thống trong lĩnh vực chế tác đồng hồ đã được ưu ái trở lại bởi vì chúng đại diện cho một thách thức rất thú vị, không phải về mặt kỹ thuật mà là về mặt trang trí. Một số chiếc đồng hồ thực sự ngoạn mục đến nỗi khiến cho công chúng ngỡ ngàng. Tại Vacheron Constantin, chúng tôi tự hào đã sử dụng kỹ thuật thủ công trang trí ngay từ đầu năm 1755”.
Sự phổ biến ngày càng tăng của Métiers d’Art trùng khớp với mong muốn của khách hàng là sở hữu được một thứ gì đó mà không ai có được. Christian Lattmann, Phó Chủ tịch Jaquet Droz cho biết: “Ngày nay, mọi người đang tìm kiếm những chiếc đồng hồ thủ công cũng như các giá trị độc đáo. Điều quan trọng là khách hàng phải biết rằng chỉ một số ít người có thể sở hữu được chiếc đồng hồ đó. Điều này phổ biến về mặt truyền thông, nhưng rất ít nhà sản xuất thực sự tích hợp kỹ thuật thủ công và hoàn thiện thủ công vào bộ sưu tập của họ như Jaquet Droz đã làm”.
Theo Sebastien Chaulmontet, Giám đốc Phát triển của Arnold & Son, truyền thống Métiers d’Art trong chế tạo đồng hồ có sức sống khá mạnh mẽ. Ông giải thích thêm: “Trong lịch sử, Métiers d’Art và chế tác đồng hồ cao cấp luôn có mối liên hệ chặt chẽ với nhau”.
Haute Horlogerie không chỉ đơn thuần bao gồm những bộ máy phức tạp và tinh tế mà còn tôn vinh vẻ đẹp mặt số và vỏ được chế tác thủ công tinh tế, v.v. Do đó, không có gì đáng ngạc nhiên khi mà Haute Horlogerie càng trở nên phổ biến thì Métiers d’Art cũng theo đó mà thịnh hành.
Chủ nghĩa cổ điển và truyền thống là xu hướng mạnh mẽ ngày nay, với những khách hàng đang tìm kiếm giá trị và sự hấp dẫn lâu bền với thời gian. Pascal Raffy, chủ sở hữu kiêm chủ tịch của Bovet, cho biết: “Ngày nay, xu hướng chung là quay trở lại nguồn gốc của ngành chế tác đồng. Các nhà sưu tập đang tìm kiếm những chiếc đồng hồ truyền thống độc đáo thể hiện sự khéo léo. Thật không may, kỷ nguyên công nghiệp thế kỷ 20 đã kéo theo sự suy giảm của nghệ thuật trang trí, đến mức chuyên môn của các nghệ nhân tráng men và tranh thu nhỏ gần như biến mất vĩnh viễn. Chỉ có rất ít thương hiệu chứng tỏ được khả năng bảo tồn những kỹ thuật thủ công này, và điều này đã góp phần rất lớn giúp Thụy Sỹ được quốc tế công nhận về tính kỷ luật vô cùng tỉ mỉ của các nghệ nhân. Bovet là một trong những thương hiệu hiếm hoi đó”.
LIỆU RẰNG MÉTIERS D’ART ĐANG ĐI QUÁ XA?
Khi mà quá nhiều công ty đổ xô thực hiện Métiers d’Art, liệu rằng giá trị của những kỹ thuật này có bị sụt giảm? Patrik Hoffman, chủ tịch Ulysse Nardin, cho rằng điều này hoàn toàn hợp lý. Ông chia sẻ “Khái niệm sản xuất ngày nay đã khác xưa rất nhiều và điều tương tự cũng đang xảy ra với Métiers d’Art. Nó đang dần trở nên phổ biến, nhưng tôi lại không nghĩ đó là một ý kiến hay. Có hàng trăm loại Métiers d’Art khác nhau và người tiêu dùng có thể đang làm giảm giá trị của chúng”.
Những tác phẩm Métiers d’Art đích thực là những kiệt tác nghệ thuật đòi hỏi nhiều công sức đến mức không thể sản xuất với số lượng lớn. “Đúng là Métiers d’Art ngày càng trở nên phổ biến nhưng trong trường hợp của Vacheron Constantin, những đứa con tinh thần của chúng tôi chắc chắn sẽ không mất đi giá trị. Lý do chính là bởi các nghề thủ công cụ thể đòi hỏi phải làm hoàn toàn bằng tay, điều này không chỉ đồng nghĩa với số lượng sản xuất hạn chế mà trên thực tế, mỗi chiếc đồng hồ là một tác phẩm độc nhất vô nhị” Christian Selmoni cho biết thêm.
Métiers d’Art đại diện cho đỉnh cao của ngành chế tác đồng hồ và rất khó để thực hiện nó một cách xuất sắc; do vậy có rất ít nguy cơ khiến khách hàng cảm thấy nhàm chán với một chiếc đồng hồ như vậy. Lattman đến từ Jaquet Droz cho biết: “Tại Jaquet Droz, chúng tôi tôn sùng ‘Nghệ thuật gây kinh ngạc’. Nó không chỉ thiên về Métiers d’Art mà còn về cảm xúc mà những tác phẩm này có thể mang lại cho người đeo. Theo truyền thống, Métiers d’Art được phân chia thành ba loại: Métiers d’Art sáng tạo, Métiers d’Art phục hồi và Métiers d’Art truyền thống. Chúng sẽ được định nghĩa bởi tính độc đáo của tác phẩm, bản thân người nghệ nhân và phương pháp thực hiện”.
TƯƠNG LAI VẪN RỘNG MỞ CHO MÉTIERS D’ART
“Métiers d’Art là công cụ để chúng tôi bảo vệ di sản, do đó nhiệm vụ của chúng tôi là duy trì nghề thủ công và truyền niềm đam mê nghệ thuật chế tạo đồng hồ cho các thế hệ tương lai, kiên trì và nuôi dưỡng các kỹ năng cũng như truyền thống đã bị cuộc cách mạng công nghiệp hóa đe dọa trong quá khứ Métiers d’Art xứng đáng được tôn sùng bởi vì nó đang âm thầm bảo vệ di sản của các nghệ nhân thủ công truyền thống như chạm khắc và vẽ tiểu học”. Ngày nay, Bovet đang bảo tồn tương lai của nghệ thuật trang trí đồng hồ, một lĩnh vực mà nhiều kỹ năng quý giá đang dần biến mất mãi mãi” – Ngài Raffy của Bovet chia sẻ.
Để giữ cho nghệ thuật trang trí tồn tại đòi hỏi phải có sự đầu tư vào các nghệ nhân, cho dù họ làm việc nội bộ hay độc lập. Christian Selmoni cho biết: “Đồng hồ Métiers d’art là cơ hội thực sự để thể hiện khả năng sáng tạo độc đáo. Mỗi dòng sản phẩm do Vacheron Constantin giới thiệu đều kể một câu chuyện riêng – ví dụ, vào năm 2014, Métiers d’Art ‘Fabuleux Ornements’ mời gọi chúng ta đến một cuộc hành trình trong thế giới nghệ thuật trang trí qua 4 nền văn hóa khác nhau. Métiers d’Art cũng củng cố hình tượng trên toàn cầu của chúng tôi với tư cách không chỉ là nghệ nhân đồng hồ mà còn là nghệ nhân nạm đá quý, thợ tráng men, thợ guillocheurs và thợ chạm khắc. Đồng hồ Métiers d’Art của Vacheron Constantin sẽ vẫn hiếm, độc quyền và kết hợp trình độ tay nghề cao nhất. Khách hàng của chúng tôi trên toàn thế giới luôn luôn đánh giá cao triết lý sản phẩm này”.
